Prawo karne jest jedną z najważniejszych gałęzi prawa, która reguluje zachowania uznawane za przestępstwa oraz sankcje za ich popełnienie. Główne zasady prawa karnego obejmują legalność, odpowiedzialność osobistą, winę, proporcjonalność kar oraz humanitaryzm. Zasada legalności oznacza, że tylko czyny przewidziane w ustawie jako przestępstwa mogą być uznane za karalne, co zapobiega arbitralnemu karaniu. Odpowiedzialność osobista zakłada, że kara może być wymierzona tylko osobie, która faktycznie popełniła przestępstwo, wykluczając odpowiedzialność zbiorową. Winność jako zasada prawa karnego oznacza, że aby ukarać sprawcę, musi być udowodnione, że działał on z zamiarem popełnienia przestępstwa lub z lekkomyślnością. Proporcjonalność kar polega na tym, że kara musi być adekwatna do ciężaru popełnionego przestępstwa, co ma zapobiegać zbyt surowym lub zbyt łagodnym sankcjom. Humanitaryzm nakazuje traktować sprawców przestępstw w sposób humanitarny, uwzględniając ich godność i prawa człowieka, nawet w kontekście karania. Prawo karne ma ogromne znaczenie w systemie prawnym, ponieważ chroni najważniejsze dobra społeczne, takie jak życie, zdrowie, wolność, mienie oraz bezpieczeństwo publiczne. Poprzez penalizację zachowań, które naruszają te dobra, prawo karne pełni funkcję prewencyjną, odstraszając potencjalnych sprawców od popełniania przestępstw. W ten sposób przyczynia się do utrzymania porządku i bezpieczeństwa w społeczeństwie. Prawo karne pełni również funkcję represyjną, czyli karanie tych, którzy naruszyli normy prawne, co ma na celu zadośćuczynienie ofiarom i sprawiedliwość społeczną. Wreszcie, prawo karne ma funkcję resocjalizacyjną, dążąc do reintegracji sprawców przestępstw z społeczeństwem poprzez środki wychowawcze i edukacyjne, aby zapobiec ich powrotowi na drogę przestępstwa.
Jakie są najczęstsze przestępstwa i kary przewidziane w prawie karnym?
Przestępstwa przewidziane w prawie karnym można podzielić na różne kategorie, takie jak przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko mieniu, przeciwko wolności, przeciwko porządkowi publicznemu oraz przestępstwa gospodarcze. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu obejmują morderstwo, zabójstwo, usiłowanie zabójstwa, ciężkie uszkodzenie ciała oraz pobicie. Kary za te przestępstwa są zazwyczaj bardzo surowe i mogą obejmować długoletnie pozbawienie wolności, a w niektórych krajach również karę śmierci. Przestępstwa przeciwko mieniu, takie jak kradzież, rozbój, oszustwo, przywłaszczenie i zniszczenie mienia, są również powszechne. Kary za te przestępstwa mogą obejmować grzywny, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności. Wysokość kary zależy od wartości skradzionego mienia oraz okoliczności popełnienia przestępstwa, takich jak użycie przemocy czy recydywa. Przestępstwa przeciwko wolności obejmują porwanie, handel ludźmi, groźby karalne oraz naruszenie miru domowego. Kary za te przestępstwa są również surowe i mogą obejmować pozbawienie wolności, zwłaszcza w przypadku poważnych naruszeń wolności osobistej. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu, takie jak uczestnictwo w zorganizowanej grupie przestępczej, terroryzm, korupcja oraz zakłócanie porządku publicznego, są ścigane z całą surowością prawa. Kary za te przestępstwa mogą obejmować długoletnie pozbawienie wolności, a także konfiskatę mienia i zakaz wykonywania określonych zawodów. Przestępstwa gospodarcze, takie jak pranie pieniędzy, oszustwa podatkowe, nadużycia finansowe oraz korupcja, również są poważnie traktowane przez prawo karne. Kary za te przestępstwa mogą obejmować grzywny, pozbawienie wolności, a także dodatkowe sankcje, takie jak zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Walka z przestępczością gospodarczą ma na celu ochronę integralności systemu finansowego oraz zapobieganie nadużyciom, które mogą prowadzić do poważnych strat ekonomicznych dla państwa i obywateli.
Jakie są procedury postępowania karnego i jakie prawa mają oskarżeni?
Procedury postępowania karnego obejmują szereg etapów, od wszczęcia postępowania po wydanie wyroku i wykonanie kary. Postępowanie karne rozpoczyna się od zgłoszenia przestępstwa organom ścigania, takich jak policja lub prokuratura. Następnie prowadzone jest dochodzenie, które ma na celu zebranie dowodów i ustalenie sprawcy przestępstwa. W trakcie dochodzenia mogą być przeprowadzane czynności takie jak przesłuchania świadków, przeszukania, ekspertyzy oraz zatrzymania podejrzanych.
Jeżeli zebrane dowody wskazują na popełnienie przestępstwa, prokurator wnosi akt oskarżenia do sądu. Postępowanie sądowe obejmuje rozprawy, podczas których przedstawiane są dowody, przesłuchiwani są świadkowie, a oskarżony ma prawo do obrony. Oskarżeni mają szereg praw, które mają na celu zapewnienie uczciwego procesu, takich jak prawo do obrony, prawo do adwokata, prawo do milczenia, prawo do zapoznania się z materiałem dowodowym oraz prawo do składania wniosków dowodowych.
Podczas procesu sąd ocenia zebrane dowody i na tej podstawie wydaje wyrok. Jeżeli oskarżony zostaje uznany za winnego, sąd wymierza karę, która może obejmować pozbawienie wolności, ograniczenie wolności, grzywnę, a także środki zabezpieczające, takie jak obowiązek leczenia czy zakaz zbliżania się do ofiary. Oskarżeni mają prawo do odwołania się od wyroku do wyższej instancji sądowej, co umożliwia ponowne rozpatrzenie sprawy i ewentualne uchylenie lub zmniejszenie kary.
Wykonanie kary jest ostatnim etapem postępowania karnego. Osoby skazane na karę pozbawienia wolności trafiają do zakładów karnych, gdzie odbywają karę zgodnie z przepisami prawa penitencjarnego. W trakcie odbywania kary skazani mają prawo do kontaktów z rodziną, prawo do opieki medycznej, prawo do pracy oraz uczestnictwa w programach resocjalizacyjnych. Celem tych programów jest przygotowanie skazanych do powrotu do społeczeństwa i zapobieżenie ponownemu popełnieniu przestępstwa.
Jakie są najważniejsze zmiany w polskim prawie karnym w ostatnich latach?
Polskie prawo karne w ostatnich latach przeszło szereg zmian, które miały na celu dostosowanie go do współczesnych realiów oraz poprawę skuteczności w zwalczaniu przestępczości. Jedną z najważniejszych zmian było zaostrzenie kar za najcięższe przestępstwa, takie jak morderstwa, gwałty oraz przestępstwa na tle seksualnym. Wprowadzono również nowe typy przestępstw, takie jak stalking, cyberprzestępczość oraz przestępstwa przeciwko środowisku, co było odpowiedzią na rosnące zagrożenia w tych obszarach.
Zmiany dotyczyły także procedur postępowania karnego, w tym wprowadzenia instytucji świadka koronnego, który może liczyć na złagodzenie kary w zamian za współpracę z organami ścigania. Wprowadzono również możliwość stosowania mediacji między sprawcą a ofiarą, co ma na celu zadośćuczynienie pokrzywdzonym i osiągnięcie porozumienia bez konieczności przeprowadzania długotrwałego procesu sądowego.
W ostatnich latach zwiększono również środki zabezpieczające, takie jak obowiązek noszenia elektronicznych bransoletek monitorujących skazanych na kary ograniczenia wolności oraz osób objętych dozorem kuratorskim. Wprowadzono również surowsze przepisy dotyczące przestępstw korupcyjnych, mające na celu walkę z korupcją w administracji publicznej i sektorze prywatnym.
Zmiany w prawie karnym objęły również obszar przestępczości gospodarczej, gdzie zaostrzono sankcje za oszustwa podatkowe, pranie pieniędzy oraz inne przestępstwa finansowe. Wprowadzono także przepisy umożliwiające konfiskatę mienia pochodzącego z przestępstwa, co ma na celu utrudnienie działalności przestępczej i zniechęcenie do popełniania przestępstw gospodarczych.
Jakie są skutki psychologiczne dla ofiar przestępstw oraz jak prawo karne wspiera ich ochronę?
Ofiary przestępstw często doświadczają poważnych skutków psychologicznych, które mogą obejmować stres pourazowy, lęk, depresję oraz poczucie zagrożenia. Skutki te mogą być długotrwałe i wpływać na codzienne funkcjonowanie, relacje z innymi ludźmi oraz zdolność do pracy. Prawo karne ma na celu nie tylko karanie sprawców, ale również ochronę ofiar i zapewnienie im odpowiedniego wsparcia.
Jednym ze środków ochrony ofiar przestępstw jest instytucja świadka anonimowego, która pozwala na składanie zeznań bez ujawniania tożsamości, co chroni przed zemstą ze strony sprawcy. Prawo karne przewiduje również możliwość zastosowania środków zapobiegawczych, takich jak zakaz zbliżania się do ofiary czy nakaz opuszczenia wspólnego miejsca zamieszkania w przypadku przestępstw domowych.
Ofiary przestępstw mają również prawo do odszkodowania za doznane szkody materialne i niematerialne. W przypadku przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu, ofiary lub ich rodziny mogą ubiegać się o zadośćuczynienie za ból i cierpienie. Istnieją również programy pomocy prawnej i psychologicznej dla ofiar przestępstw, które mają na celu wsparcie w procesie dochodzenia swoich praw oraz radzenia sobie z traumą.
W ramach postępowania karnego, ofiary mają prawo do uczestniczenia w procesie jako oskarżyciele posiłkowi, co pozwala na aktywne zaangażowanie w sprawę oraz składanie wniosków dowodowych. Dzięki temu ofiary mogą mieć większy wpływ na przebieg procesu i poczuć, że ich głos jest słyszalny. Ponadto, w wielu krajach wprowadzono instytucję adwokata ofiary, który zapewnia profesjonalne wsparcie prawne na każdym etapie postępowania.
Prawo karne przewiduje również specjalne środki ochrony dla szczególnie wrażliwych grup ofiar, takich jak dzieci, osoby starsze czy osoby z niepełnosprawnościami. Środki te mogą obejmować przesłuchania w specjalnych warunkach, zapewnienie opieki psychologicznej oraz wsparcie ze strony wyspecjalizowanych organizacji pozarządowych. W ten sposób prawo karne stara się minimalizować negatywne skutki psychologiczne dla ofiar przestępstw i wspierać ich proces powrotu do normalnego życia.
Jakie są różnice między prawem karnym a cywilnym w kontekście odpowiedzialności i sankcji?
Prawo karne i cywilne różnią się przede wszystkim pod względem celów, jakie mają osiągnąć, rodzajów odpowiedzialności oraz sankcji, które mogą być nałożone. Prawo karne ma na celu ochronę porządku publicznego i bezpieczeństwa poprzez karanie za czyny uznane za przestępstwa. Odpowiedzialność karna jest odpowiedzialnością osobistą i wynika z popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary, takiego jak morderstwo, kradzież czy oszustwo. Sankcje w prawie karnym są surowsze i obejmują kary pozbawienia wolności, grzywny, ograniczenia wolności oraz dodatkowe środki zabezpieczające.
Prawo cywilne natomiast reguluje stosunki między osobami prywatnymi i ma na celu ochronę praw majątkowych oraz niemajątkowych jednostek. Odpowiedzialność cywilna wynika z naruszenia zobowiązań umownych lub deliktów, takich jak niedopełnienie umowy, szkody na mieniu czy naruszenie dóbr osobistych. Sankcje w prawie cywilnym obejmują obowiązek naprawienia szkody, zapłatę odszkodowania, zadośćuczynienie oraz inne formy rekompensaty.
Różnice między prawem karnym a cywilnym dotyczą również procedur postępowania. Postępowanie karne jest inicjowane przez organy ścigania, takie jak policja czy prokuratura, a jego celem jest ustalenie winy i nałożenie kary. Postępowanie cywilne jest zazwyczaj inicjowane przez osoby prywatne, które dochodzą swoich praw przed sądem cywilnym. W procesie cywilnym strony mają równe prawa i obowiązki, a sąd pełni rolę arbitra, który rozstrzyga spór na podstawie zgromadzonych dowodów.
W kontekście odpowiedzialności, prawo karne wymaga udowodnienia winy oskarżonego poza wszelką wątpliwość, co oznacza, że dowody muszą być na tyle przekonujące, aby nie pozostawiały miejsca na wątpliwości co do winy oskarżonego. W prawie cywilnym natomiast obowiązuje zasada przewagi dowodów, co oznacza, że strona, która ma przewagę dowodową, ma większe szanse na wygranie sprawy.
Pomimo tych różnic, prawo karne i cywilne mogą się uzupełniać. Na przykład, osoba skazana za przestępstwo może być również zobowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej ofierze na drodze cywilnej. W ten sposób oba systemy prawne współdziałają, aby zapewnić sprawiedliwość i ochronę praw jednostek oraz społeczeństwa jako całości.
Jakie są najważniejsze przepisy prawa karnego dotyczące przestępstw przeciwko zdrowiu?
Przestępstwa przeciwko zdrowiu są jednymi z najpoważniejszych czynów zabronionych w prawie karnym, ponieważ dotyczą bezpośrednio życia i zdrowia ludzi. Najważniejsze przepisy prawa karnego w tym zakresie obejmują morderstwo, zabójstwo, usiłowanie zabójstwa, ciężkie uszkodzenie ciała oraz inne formy naruszenia integralności fizycznej i psychicznej.
Morderstwo to przestępstwo polegające na umyślnym pozbawieniu życia innej osoby. Jest to jedno z najcięższych przestępstw, za które grozi kara pozbawienia wolności, często dożywotnia, a w niektórych jurysdykcjach również kara śmierci. Zabójstwo różni się od morderstwa tym, że może być popełnione pod wpływem silnego wzburzenia czy w obronie własnej, co może skutkować łagodniejszą karą.
Usiłowanie zabójstwa jest przestępstwem polegającym na podjęciu działań zmierzających do pozbawienia życia innej osoby, jednak z jakichś przyczyn czyn ten nie zostaje doprowadzony do końca. Kara za usiłowanie zabójstwa jest zazwyczaj zbliżona do kary za samo zabójstwo, ponieważ sprawca miał zamiar popełnienia przestępstwa.
Ciężkie uszkodzenie ciała to przestępstwo polegające na spowodowaniu poważnych obrażeń, które zagrażają życiu, powodują trwały uszczerbek na zdrowiu lub uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Przepisy karne przewidują surowe kary za tego rodzaju przestępstwa, które mogą obejmować wieloletnie pozbawienie wolności.
Oprócz tych najcięższych przestępstw, prawo karne reguluje również inne formy naruszenia zdrowia, takie jak pobicie, znęcanie się, nieumyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu oraz przestępstwa
przeciwko życiu i zdrowiu popełniane na tle seksualnym. Kary za te przestępstwa są różne, w zależności od stopnia winy sprawcy, okoliczności popełnienia czynu oraz skutków dla ofiary.
Jakie są skutki prawne i społeczne skazania za przestępstwo karne?
Skazanie za przestępstwo karne niesie ze sobą poważne skutki prawne i społeczne, które mogą mieć długotrwały wpływ na życie skazanej osoby. Skutki prawne obejmują przede wszystkim nałożenie kary, takiej jak pozbawienie wolności, ograniczenie wolności, grzywna oraz dodatkowe środki zabezpieczające. Skazana osoba może również stracić pewne prawa, takie jak prawo do wykonywania określonych zawodów, prawo do prowadzenia pojazdów czy prawo do posiadania broni.
Kara pozbawienia wolności oznacza umieszczenie skazanej osoby w zakładzie karnym, gdzie odbywa ona karę zgodnie z przepisami prawa penitencjarnego. Czas spędzony w więzieniu może mieć negatywny wpływ na życie osobiste i zawodowe skazanej osoby, utrudniając powrót do normalnego funkcjonowania po odbyciu kary. Skazana osoba może również być poddana dozoru kuratorskiemu po opuszczeniu zakładu karnego, co oznacza dodatkowe ograniczenia i kontrolę.
Skutki społeczne skazania za przestępstwo karne mogą obejmować utratę zaufania społecznego, stygmatyzację oraz trudności w znalezieniu pracy czy nawiązaniu relacji międzyludzkich. Skazana osoba może spotkać się z wykluczeniem społecznym, co utrudnia jej reintegrację z społeczeństwem. Rodzina i bliscy skazanej osoby również mogą doświadczać negatywnych skutków, takich jak wstyd, stres i utrata wsparcia społecznego.
Skazanie za przestępstwo karne może również wpływać na sytuację materialną skazanej osoby. Grzywny i inne kary finansowe mogą prowadzić do poważnych trudności finansowych, zwłaszcza jeśli skazana osoba traci źródło dochodu z powodu kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności. Ponadto, skazana osoba może mieć trudności w uzyskaniu kredytu czy wynajęciu mieszkania, co dodatkowo utrudnia jej powrót do normalnego życia.
Jak prawo karne walczy z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem?
Prawo karne odgrywa kluczową rolę w walce z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, które stanowią poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego i porządku prawnego. Przestępczość zorganizowana obejmuje działania zorganizowanych grup przestępczych, które zajmują się różnymi formami przestępczości, takimi jak handel narkotykami, handel ludźmi, pranie pieniędzy, korupcja oraz przemyt. Terroryzm to przestępstwa mające na celu zastraszenie społeczeństwa, wywieranie wpływu na rządy oraz osiąganie celów politycznych, religijnych czy ideologicznych poprzez przemoc i terror.
Prawo karne przewiduje surowe kary za przestępstwa zorganizowane i terrorystyczne, które mogą obejmować długoletnie pozbawienie wolności, konfiskatę mienia oraz dodatkowe środki zabezpieczające. W walce z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem stosowane są również specjalne procedury, takie jak instytucja świadka koronnego, który może liczyć na złagodzenie kary w zamian za współpracę z organami ścigania.
W celu skutecznej walki z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, prawo karne umożliwia stosowanie środków operacyjnych, takich jak podsłuchy, monitorowanie korespondencji, kontrolowane zakupy oraz operacje pod przykrywką. Organy ścigania, takie jak policja, prokuratura oraz służby specjalne, mają szerokie uprawnienia do prowadzenia działań mających na celu rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie działalności przestępczych grup zorganizowanych oraz organizacji terrorystycznych.
Międzynarodowa współpraca jest również kluczowym elementem walki z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem. Prawo karne przewiduje możliwość ekstradycji, współpracy międzynarodowej w zakresie wymiany informacji oraz wspólnych operacji z organami ścigania innych krajów. Organizacje międzynarodowe, takie jak Interpol czy Europol, odgrywają ważną rolę w koordynowaniu działań mających na celu zwalczanie przestępczości transgranicznej i terroryzmu.
### Jakie są alternatywne środki karne stosowane w celu resocjalizacji skazanych?
Alternatywne środki karne, zwane również karami wolnościowymi, są stosowane w celu resocjalizacji skazanych bez konieczności umieszczania ich w zakładach karnych. Celem tych środków jest zapewnienie odpowiedzialności za popełnione przestępstwo, jednocześnie umożliwiając skazanym kontynuowanie normalnego życia i integrację ze społeczeństwem. Do najważniejszych alternatywnych środków karnych należą kara ograniczenia wolności, kara prac społecznych oraz elektroniczny dozór.
Kara ograniczenia wolności polega na nałożeniu na skazanego obowiązków, takich jak uczestnictwo w programach resocjalizacyjnych, zakaz opuszczania określonego miejsca zamieszkania w określonych godzinach czy zakaz zbliżania się do określonych osób. Kara ograniczenia wolności może być połączona z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej pracy na rzecz społeczności, co ma na celu naprawienie szkody wyrządzonej społeczeństwu.
Kara prac społecznych polega na zobowiązaniu skazanego do wykonania określonej liczby godzin pracy na rzecz społeczności, takiej jak prace porządkowe, remonty, pomoc w organizacjach charytatywnych czy opieka nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi. Praca na rzecz społeczności ma na celu resocjalizację skazanego poprzez zaangażowanie w działalność pożyteczną i integrację z lokalnym środowiskiem.
Elektroniczny dozór, zwany również dozorem elektronicznym, polega na monitorowaniu skazanego za pomocą elektronicznej bransoletki noszonej na nodze lub ręce. Dozór elektroniczny pozwala na kontrolowanie miejsca pobytu skazanego oraz przestrzegania nałożonych na niego obowiązków, takich jak zakaz opuszczania miejsca zamieszkania w określonych godzinach. Dozór elektroniczny jest stosowany jako alternatywa dla kary pozbawienia wolności, umożliwiając skazanemu kontynuowanie pracy, nauki czy opieki nad rodziną.
Alternatywne środki karne są stosowane w przypadku przestępstw o mniejszej wadze, gdzie resocjalizacja skazanego jest możliwa bez konieczności izolacji od społeczeństwa. Ich celem jest zapobieganie recydywie poprzez zapewnienie odpowiedzialności za popełnione przestępstwo, jednocześnie umożliwiając skazanym powrót do normalnego życia i uniknięcie negatywnych skutków związanych z pobytem w zakładzie karnym.
Jakie są najważniejsze przepisy prawa karnego dotyczące przestępstw przeciwko mieniu?
Przestępstwa przeciwko mieniu są jednymi z najczęściej popełnianych przestępstw i obejmują różne formy naruszenia własności prywatnej oraz publicznej. Najważniejsze przepisy prawa karnego dotyczące przestępstw przeciwko mieniu obejmują kradzież, rozbój, oszustwo, przywłaszczenie oraz zniszczenie mienia. Każde z tych przestępstw jest szczegółowo uregulowane w kodeksie karnym, który przewiduje odpowiednie sankcje w zależności od stopnia winy sprawcy oraz wartości mienia.
Kradzież to przestępstwo polegające na bezprawnym zabraniu cudzej rzeczy w celu jej przywłaszczenia. Sankcje za kradzież mogą obejmować grzywnę, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności, w zależności od wartości skradzionego mienia oraz okoliczności popełnienia przestępstwa. W przypadku kradzieży mienia o znacznej wartości, kary są surowsze i mogą obejmować wieloletnie pozbawienie wolności.
Rozbój to przestępstwo polegające na użyciu przemocy lub groźby jej użycia w celu zmuszenia ofiary do oddania mienia. Kary za rozbój są znacznie surowsze niż za kradzież i mogą obejmować długoletnie pozbawienie wolności, ze względu na zastosowanie przemocy i bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ofiary.
Oszustwo to przestępstwo polegające na wprowadzeniu w błąd innej osoby w celu uzyskania korzyści majątkowej. Przepisy karne przewidują kary za oszustwo, które mogą obejmować grzywny, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności, w zależności od wartości uzyskanej korzyści oraz stopnia winy sprawcy. Oszustwo może przybierać różne formy, takie jak oszustwa finansowe, podatkowe czy internetowe.
Przywłaszczenie to przestępstwo polegające na bezprawnym zabraniu cudzej rzeczy, którą sprawca miał prawo użytkować, ale nie miał prawa jej posiadać. Sankcje za przywłaszczenie mogą obejmować grzywny, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności, w zależności od wartości przywłaszczonego mienia oraz okoliczności popełnienia przestępstwa.
Zniszczenie mienia to przestępstwo polegające na umyślnym uszkodzeniu lub zniszczeniu cudzej rzeczy. Kary za zniszczenie mienia mogą obejmować grzywny, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności, w zależności od wartości zniszczonego mienia oraz stopnia winy sprawcy. W przypadku zniszczenia mienia o znacznej wartości, kary są surowsze i mogą obejmować wieloletnie pozbawienie wolności.